รายละเอียดโครงการ
- แหล่งทุน: [object Object]
- ปีงบประมาณ: 2013
- ลักษณะโครงการ: โครงการย่อยในชุดโครงการ "นิเวศวิทยาของไฟและการจัดการไฟในป่าผสมผลัดใบ ภายใต้สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ณ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง"
- ประเภทโครงการ: โครงการวิจัยและถ่ายทอดงานวิจัยสู่ประชาชน(สำหรับศูนย์วิจัย/สถานีวิจัยในสังกัดของ มก.)
- หัวหน้าโครงการ: ดร.ปิยวัตน์ ดิลกสัมพันธ์, อาจารย์
- ผู้ร่วมวิจัย:
ความเป็นมาของโครงการ
เป็นที่ทราบโดยทั่วกันว่าเมื่อพูดถึงไฟป่าแล้ว ประชาชนทั่วไปจะมองว่าเป็นเหตุการณ์การที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ระบบนิเวศ ทั้งในส่วนของพืชพรรณและสัตว์ป่า และในบางครั้งยังส่งผลต่อความเสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของมนุษย์ที่อยู่อาศัยในบริเวณใกล้เคียงอีกด้วย โดยในปัจจุบันจะเห็นได้ว่าไฟป่าในหลายๆ ประเทศในโลกได้สร้างความเสียหายให้เกิดขึ้นอย่างรุนแรงและเป็นวงกว้างมากยิ่งขึ้นไม่ใช่เฉพาะในประเทศของตนแต่กลับส่งผลต่อประเทศข้างเคียง และกำลังเป็นเรื่องที่ถกเถียงถึงผลต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลก
สำหรับในประเทศไทยไทยนั้นได้มีการสำรวจพบไฟป่าอยู่ในหลายๆ พื้นที่ป่าในประเทศและส่วนใหญ่พบว่าเป็นไฟป่าที่เกิดขึ้นจากมนุษย์ อันเกิดขึ้นทั้งจากความรู้เท่าไม่ถึงการของประชาชนที่ใช้ประโยชน์พื้นที่บริเวณข้างเคียงพื้นที่ป่าใน กิจกรรมเผาวัสดุเหลือใช้เพื่อเตรียมพื้นที่สำหรับการเกษตรกรรมและไม่สามารถควบคุมการลุกลาม และจากความตั้งใจในการจุดไฟเพื่อขยายพื้นที่เพื่อทำเกษตรกรรม หรือเพื่อกิจกรรมการไล่ล่าสัตว์ป่า และส่งผลให้ประชาชนทั่วไปมองเห็นเป็นความบกพร่องของเจ้าหน้าที่ที่ทำหน้าที่ดูแลพื้นที่ป่าเหล่านั้น และเหตุการณ์ของไฟป่าที่เข้าปกคลุมพื้นที่ตัวเมืองเชียงใหม่ในช่วงฤดูแล้วก็เป็นตัวอย่างอีกประเด็นหนึ่งที่ส่งผลให้เกิดกระแสต่อต้านไฟป่าในวงกว้างของกลุ่มคนที่มองเรื่องไฟป่าในเชิงลบ และเป็นแรงกดดันให้เจ้าหน้าที่ของรัฐต้องพยายามป้องกันการเกิดไฟป่าให้ได้อย่างสิ้นเชิง เพื่อลดแรงกดดันอันเกิดจากประชาชน
อย่างไรก็ตามไฟป่าไม่ได้ส่งผลในเชิงลบเพียงด้านเดียว ในระบบนิเวศบางชนิดโดยเฉพาะในป่าผลัดใบ เช่น ป่าเต็งรัง มีความต้องการไฟป่าเพื่อควบคุมความสมดุลของระบบนิเวศของป่าเต็งรังไว้ ทั้งในส่วนของโครงสร้างของป่า คุณสมบัติของดินและการหมุนเวียนของธาตุอาหารในดิน และในทางอ้อมไฟป่ายังช่วยรักษาแหล่งอาหารของสัตว์ป่าอีกด้วย และคงเป็นที่ยอมรับว่า ประชาชนที่พื้นที่บริเวณโดยรอบพื้นที่ป่า ยังมีพฤติกรรมที่จะพึ่งพาไฟในการดำรงชีวิต จึงเหมือนเป็นข้อมูลในเชิงวิชาการที่โต้แย้งกับกระแสการต่อต้านในปัจจุบัน
งานวิจัยและงานวิชาการหลายๆ เรื่องได้จัดทำขึ้นเพื่อศึกษาถึงผลกระทบอันเกิดขึ้นจากไฟป่า ทั้งในแง่บวกและแง่ลบ แต่ยังขาดการรวบรวมให้เป็นระบบ และนำไปประยุกต์ใช้ในการจัดการไฟป่าอย่างเหมาะสม งานวิจัยครั้งนี้จึงมุ่งเน้นที่จะทำการรวบรวมข้อมูลทางด้านวิชาการที่เกี่ยวข้องกับไฟป่า มาจัดทำเป็นระบบสารสนเทศเพื่อใช้ข้อมูลพื้นฐานในการจัดการไฟป่า และด้วยเหตุที่การจัดการไฟป่าในแต่ละพื้นที่ และแต่ละสถานการณ์นั้นอาจมีความต้องการที่แตกต่างกันออกไปงานวิจัยชิ้นนี้จึงมุ่งเน้นในการพัฒนาระบบที่สามารถวิเคราะห์เหตุการณ์เพื่อเสนอแนวทางเพื่อสนับสนุนการตัดสินในการจัดการไฟป่าในแต่ละพื้นที่ได้อย่างเหมาะสมตามวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้
วัตถุประสงค์
1. เพื่อศึกษาจัดทำฐานข้อมูลและพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการไฟป่า
2. เพื่อศึกษาพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้งและบริเวณใกล้เคียง
3. เพื่อพัฒนาระบบสนับสนุนการตัดสินใจเพื่อนำไปใช้วางแผนในการจัดการไฟป่าในเชิงบูรณาการ
Abstract
การพัฒนาระบบสนับสนุนการตัดสินใจเพื่อการจัดการไฟป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาจัดทำฐานข้อมูลและพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการจัดการไฟป่า ศึกษาพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดไฟป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ผ่าห่วยขาแข้งและบริเวณใหล้เคียง และพัฒนาระบบสนันสนุนการตัดสินใจเพื่อนำไปใช้วางแผนในการจัดการไฟป่าเชิงบูรณาการ
ในการดำเนินงานจะทำการวิเคราะห์การปฏิบัติงานของหน่วยงานในระดับพ้ืนที่อันประกอบไปด้วยสถานีควบคุมไฟป่า ศูนย์วิจัยไฟป่า และวิเคราะห์ความต้องการของหน่วยงานส่วนกลางอันได้แก ส่วนควบคุมไฟป่า สำนักป้องกันปราบปราม และควบคุมไฟป่า กรมอุทยานแห่งชาติ สัตวป่าและพันธุ์พืช ด้วยวิธัการสัมภาษณ์ และรวบรวมข้อมูลเกีย่วกับแบบฟอร์ม และรายงาน เพื่อนำมาวิเคราะห์และออกแบบโครงสร้างของฐานข้อมูลที่จำเป็น รวมถึงการศึกษางานวิจัยต่างๆ เพื่อประกอบในการจัดทำระบบสนับสนุนการตัดสินใจเพื่อการจัดการไฟป่าในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง
ผลการศึกษาพบว่า ข้อมูลที่ใช้ประกอบในการพัฒนาระบบสนับสนุนการจัดสินใจประกอบไปด้วย กลุ่มข้อมูลหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมไฟป่า กลุ่มข้อมูลเก่ยวกับภารกิจด้านการควบคุมไฟป่า กลุ่มข้อมูลภารกิจด้านการประชาสัมพันธ์ กลุ่มข้อมูลภารกิจด้านการฝึกอบรมและการบรรยาย กลุ่มข้อมูลการตรวจลาดตระเวณ และกลุ่มข้อมูลการจัดทำแนวกันไฟ ซึ่งช้อมุลเหล่านี้จะดูนำไปใช้ในการพัฒนาระบบสนับสนุนการจัดสินใจในการจัดการไฟป่ต่อไป